1-PTBVCN là gì ?

      Phương tiện bảo vệ  cá nhân (PTBVCN) hay thường quen gọi là Trang bị bảo hộ lao động - là những dụng cụ, phương tiện được trang bị để bảo vệ người lao động (NLĐ) khi làm việc hay thực hiện nhiệm vụ trong điều kiện môi trường có các yếu tố nguy hiểm, độc hại.
       Kính dùng để bảo vệ mắt khi có bụi bay đến, mũ an toàn bảo vệ đầu khi có gạch đá văng bắn vào, dây an toàn để giữ người lại khi bị ngã từ trên cao …kính, mũ, dây an toàn trong các ví dụ trên chính là các PTBVCN.

2- Có những loại PTBVCN nào?

       Căn cứ  yêu cầu bảo vệ các bộ phận trên cơ thể người sử dụng, ta có các loại phương tiện bảo vệ (PTBV) sau :
- PTBV đầu.
- PTBV mắt & mặt.
- PTBV thính giác.
- PTBV hô hấp.
- PTBV tay – cánh tay.
- PTBV chân – ống chân.
- PTBV thân thể.

       Ngoài ra còn có các loại PTBVCN khác trang bị  để bảo vệ  NLĐ khi làm việc tại các vị trí bất lợi  như: phương tiện bảo vệ chống ngã cao, phương tiện cứu sinh khi làm việc trên sông nước  chống chết đuối.

3- PTBVCN có vị trí gì trong công tác đảm bảo an toàn và vệ sinh lao động?

       Để an toàn & VSLĐ trong lao động, khi môi trường làm việc có các yếu tố nguy hiểm, có hại ta có thể thực hiện các giải pháp kỹ thuật xử lý môi trường và các giải pháp kỹ thuật an toàn để ngăn ngừa, hạn chế hoặc loại trừ tác hại của chúng.
      Tuy nhiên do những lý do khác nhau, các giải pháp trên chưa được thực hiện đày đủ hoặc dù đã thưc hiện nhưng vẫn còn tồn tại hoặc tiềm ẩn những yếu tố có nguy cơ gây tai nạn, ảnh hưởng xấu đến sức khoẻ NLĐ. PTBVCN cần thiết phải được trang bị cho NLĐ trong trường hợp này.
       Như vậy PTBVCN là một trong các giải pháp kỹ thuật được áp dụng để bảo vệ NLĐ trong quá trình lao động sản xuất và theo trình tự các bước thực hiện, đây là giải pháp thực hiện sau cùng.

4- Giới hạn bảo vệ của PTBVCN ?

       PTBVCN có khả năng ngăn ngừa tai nạn lao động khi yếu tố gây nguy hiểm có cường độ tác động nằm trong giới hạn bảo vệ của chúng, nhưng với các tác nhân có thể gây bệnh nghề nghiệp, hiệu quả ngăn ngừa và loại trừ tác hại khi sử dụng PTBVCN ở mức cao hơn nhiều.

       Tuy nhiên để khả năng ấy trở thành hiện thực thì NLĐ không chỉ cần phải có PTBVCN để mang mà còn cần mang loại có tính năng bảo vệ phù hợp, mặt khác không chỉ mang PTBVCN phù hợp là đủ mà còn cần sử dụng PTBVCN đúng cách, trong giới hạn bảo vệ cho phép của chúng.

5- Khi nào NLĐ cần sử dụng PTBVCN ?

    Khi NLĐ làm việc hoặc thực hiện nhiệm vụ trong điều kiện phải tiếp xúc với một hoặc một số yếu tố nguy hiểm, độc hại đều cần phải sử dụng PTBVCN. Chẳng hạn khi:
        + Tiếp xúc với yếu tố vật lý xấu (như nhiệt độ cao, nhiệt độ quá thấp, áp suất, tiếng ồn , rung chuyển , tia bức xạ … vượt qúa giới hạn cho phép ).
        + Tiếp xúc với hoá chất độc hại (ở dạng hơi, khói, khí, hat dạng hoá chất lỏng, rắn , bụi , có thể thâm nhập vào cơ thể qua đường hô hấp, qua da, qua đừơng tiêu hoá gây hại cho con người …)
         + Tiếp xúc với yếu tố sinh vật, vi trùng độc hại, môi trường VSLĐ xấu (như virút, vi khuẩn độc hại hoặc các yếu tố khác có thể gây bệnh truyền nhiễm, hôi thối, ýêu tố sinh học độc hại khác…)
         + Khi NLĐ phải làm việc trong điều kiện vị trí tư thế bất lợi (chật chội, trên cao, trong hầm lò, trên sông nước, rừng rậm gai gốc…) hoặc các điều kiện nguy hiểm, độc hại khác .

     Cần xác định đầy đủ yếu tố nguy hiểm và có hại trong mỗi công việc ( theo phương pháp quan sát, phỏng vấn NLĐ, khám sức khoẻ, đo đạc môi trường…) và xác định mức độ nguy hại để đi đến quyết định cần cấp phát PTBVCN gì, tính năng bảo vệ của PTBVCN ấy đã  phù hợp chưa. 

6- PTBVCN cần phải có chất lượng thế nào? 

     PTBVCN trang bị cho NLĐ cần phải phù hợp với việc ngăn ngừa có hiệu quả tác hại của các yếu tố nguy hiểm, độc hại trong môi trường lao động nhưng cần dễ dàng trong sử dụng, bảo quản và không gây tác hại khác. Như vậy PTBVCN phải vừa có khả năng bảo vệ, vừa phải đảm bảo yếu tố vệ sinh và tiện dụng. Mặt khác thẩm mỹ cũng là một yêu cầu tự nhiên cần có vì PTBVCN mang trực tiếp trên cơ thể NLĐ.
     Các yêu cầu này được qui định cụ thể trong các tiêu chuẩn chất lượng sản phẩm.

     Hiện nay, ngoài các tiêu chuẩn chất lượng cấp ngành, Nhà nước đã ban hành hơn 70 tiêu chuẩn quốc gia về PTBVCN. Với số lượng như vậy, tiêu chuẩn Việt Nam ( TCVN ) về PTBVCN vẫn còn thiếu nhiều, gây không ít khó khăn trong việc quản lý sản xuất, lưu hành, lựa chọn sử dụng PTBVCN. Hiện tại các cơ quan chức năng Nhà nước đang xây dựng, ban hành tiếp để hình thành một hệ thống tiêu chuẩn đồng bộ và đầy đủ.

     Để trang bị PTBVCN có chất lượng phù hợp cho NLĐ, trước hết ta cần áp dụng TCVN và tiêu chuẩn ngành nếu có. Với các loại chưa có tiêu chuẩn chúng ta nên tham khảo áp dụng tiêu chuẩn ISO của Tổ chức Tiêu chuẩn Đo lường Quốc tế hoặc tiêu chuẩn của các nước tiên tiến.

      Cần chú ý, hiện nay ngày càng nhiều loại PTBVCN do nước ngoài sản xuất có mặt trên thị trường Việt Nam, nhưng không phải loại nào cũng đảm bảo chất lượng. Cần lựa chọn sử dụng  loại biết rõ xuất xứ, có nhãn mác, chỉ tiêu chất lượng đi kèm. Cũng cần phân biệt: Trên bao bì hoặc trực tiếp trên sản phẩm có ghi tên các tiêu chuẩn nhưng không phải Tiêu chuẩn nào cũng quy định các thông số định lượng mà nhiều tiêu chuẩn nội dung chỉ đề cập đến cách Phân loại, Định nghĩa, Phương pháp thử nghiệm đánh giá… mà thôi.

7- Văn bản pháp quy về việc thực hiện trang bị PTBVCN? 

     An toàn và vệ sinh lao động là một chủ trương, chính sách lớn của Nhà Nước Việt nam,  được thể hiện cụ thể trong những văn bản pháp quy về An toàn – Vệ sinh lao động. Các điều 95,100,101 của Bộ Luật lao động (BLLĐ) đã quy định rõ “ NLĐ làm công việc có yếu tố nguy hiểm, độc hại phải được cấp đầy đủ PTBVCN , NSDLĐ phải đảm bảo các PTBVCN đạt tiêu chuẩn chất lượng và quy cách theo quy định của pháp luật ”
     Các văn bản Pháp quy khác như Nghị định 06/CP ngày 20/01/1995;Thông tư  10/1998/TT-BLĐTBXH; Quỵết định 955/1998/QĐ-BLĐTBXH với việc ban hành Danh mục trang bị PTBVCN cho NLĐ  làm nghề, công việc có yếu tố nguy hiểm, có hạI; Quyết định 1320/1999/QĐ-BLĐTBXH, quyết định 722/2002 và quyết định 205/2002/QĐ-BLĐTBXH … đều là những văn bản Pháp quy về việc thực hiện trang bị PTBVCN hoặc công tác AT -VSLĐ trong đó có lĩnh vực PTBVCN.

8- Người sử dụng lao động có trách nhiệm gì trong thực hiện quy định về PTBVCN ? 

    Nhà nước ta đã có các văn bản quy định rõ trách nhiệm của NSDLĐ về thực hiện AT-VSLĐ nói chung, trách nhiệm thực hiện quy định về PTBVCN nói riêng.

    Nội dung NSDLĐ phải có trách nhiệm thực hiện các quy định về trang cấp PTBVCN gồm :

          – Phải mua sắm và cấp phát PTBVCN và cấp phát lại nếu PTBVCN bị mất, bị hỏng không phải do lỗi của NLĐ. Danh mục cấp phát được thực hiện theo Quyết định 955/1998/QĐ -BLĐTBXH do Bộ Lao động – Thương binh và Xã hội ban hành. Tuy nhiên, với một nghề công việc tại một địa chỉ cụ thể có thể xuất hiện những yếu tố nguy hại khác (do thiết bị, do công nghệ, do nhà xưởng, nguyên liệu sử dụng, điều kiện thời tiết, địa lý vùng lãnh thổ, do ô nhiễm của môi trường xung quanh …).Trong trường hợp này ngoài các PTBVCN theo Quyết định 955, NSDLĐ phải cấp phát bổ sung những PTBVCN cần thiết khác cho NLĐ ( căn cứ nội dung điều 101 Bộ Luật lao động).
          – Phải đưa ra thời hạn sử dụng PTBVCN phù hợp, căn cứ tính chất công việc và chất lượng của PTBVCN cấp phát , sau khi tham khảo ý kiến của tổ chức Công đoàn cơ sở.
          – Phải tổ chức huấn luyện, hướng dẫn NLĐ sử dụng thành thạo các PTBVCN trước khi cấp phát và kiểm tra chặt chẽ việc sử dụng. Nội dung huấn luyện NSDLĐ tối thiểu phải làm cho NLĐ hiểu rõ : Khi nào phải mang PTBVCN? Cần sử dụng những PTBVCN nào trong khi làm việc ? Thực hiện các thao tác khi mang, cởi bỏ, điều chỉnh như thế nào là đúng cách ? Phương pháp bảo dưỡng, giữ gìn PTBVCN ra sao? Giới hạn sử dụng của PTBVCN?  biết được khi nào cần loại bỏ PTBVCN… Các nội dung huấn luyện phải được kiểm tra đánh giá.
           – Phải cấp phát PTBVCN có công dụng bảo vệ phù hợp.Trước khi cấp phát phải kiểm tra lại chất lượng, đồng thời phải định kỳ kiểm tra trong quá trình NLĐ sử dụng và ghi sổ theo dõi các PTBVCN chuyên dùng có yêu cầu an toàn cao như găng cách điện, ủng cách điện, phương tiện lọc hơi khí độc, dây an toàn, phao cứu sinh v.v…
           – Phải bố trí nơi cất giữ, bảo quản hợp lý.
           – NSDLĐ không được cấp phát tiền thay hiện vật hoặc giao tiền cho NLĐ tự mua sắm PTBVCN…

     PTBVCN có thực sự trở thành giải pháp hiệu quả bảo vệ sức khoẻ và an toàn trong lao động phụ thuộc rất lớn vào việc thực hiện trách nhiệm của NSDLĐ theo quy định của Nhà nước.

     Để chủ động khi thực hiện, NSDLĐ cần xây dưng kế hoạch PTBVCN cho đơn vị mình. Trong đó phải xác định các yếu tố nguy hiểm và độc hại trong từng công việc, xây dựng danh mục trang cấp (căn cứ tập DMTB và danh mục bổ sung nếu có), xác định yêu cầu chất lượng PTBVCN cần có, kế hoạch mua sắm, huấn luyện, cấp phát,kiểm tra thực hiện. Mỗi đơn vị cần có bản quy chế cấp phát, sử dụng, bảo quản, khen thưởng, kỷ luật trong thực hiện trang bị PTBVCN .Trước khi ban hành cần lấy ý kiến công đoàn cơ sở và phổ biến rộng rãi để NLĐ thực hiện.

     Cũng cần thấy rằng khi NLĐ mang PTBVCN thì ít nhiều cũng gây cảm giác không bình thường, thậm chí khó chịu vì vậy NSDLĐ cần có biện pháp tuyên truyền giáo dục kết hợp hình thức hành chính cần thiết khác để NLĐ tự giác thực hiện . 

9- Người lao động có trách nhiệm gì trong việc thực hiện quy định về PTBVCN?

    Để thực hiện tốt quy định về PTBVCN cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa NSDLĐ và NLĐ.
    Theo quy định, NLĐ khi đã được trang cấp PTBVCN thì bắt buộc phải sử dụng PTBVCN theo đúng quy định trong lúc làm việc. Không được sử dụng PTBVCN vào mục đích riêng hoặc sai mục đích.
    NLĐ phải biết được tác hại nếu không mang PTBVCN. Phải biết giới hạn bảo vệ, cách thực hiện các thao tác khi mang vào, tháo ra, điều chỉnh, vệ sinh, bảo dưỡng, bảo quản PTBVCN theo huấn luyện của NSDLĐ.
    Bằng trực quan, trước mỗi khi sử dụng NLĐ cần kiểm tra sự toàn vẹn của PTBVCN mình sẽ dùng. Điều này là bắt buộc khi sử dụng các PTBVCN có liên quan trực tiếp đến các yếu tố nguy hại có thể gây tai nạn tức thời như dây an toàn, găng tay cách điện, ủng cách điện, phương tiện phòng chống hơi khí độc….
     Khi chưa được cấp phát PTBVCN theo quy định, hoặc cấp phát không đủ, không phù hợp  NLĐ cần phải phản ánh, yêu cầu NSDLĐ xử lý.
     Theo quy định chung NLĐ sẽ phải bồi thường khi làm hỏng, làm mất PTBVCN nếu không có lý do chính đáng. Tùy theo quy định của mỗi đơn vị, NLĐ phải trả lại PTBVCN khi không còn làm việc tại đơn vị nữa nếu NSDLĐ yêu cầu.                          
      Mỗi NLĐ cần thấy rằng khi mang PTBVCN thì ít nhiều cũng gây cảm giác không bình thường, thậm chí khó chịu. nhưng nếu không sử dụng sẽ trực tiếp ảnh hưởng đến an toàn và sức khoẻ của chính bản thân mình, vì vậy hãy cần rèn luyện ý thức tự giác sử dụng chúng.

Tp.HCM 6 -2004

Anbaco