Bán mặt nạ ( BMN ) lọc hơi khí độc là phương tiện bảo vệ hô hấp ( PTBVHH ) kiểu lọc. Khác với mặt nạ toàn phần có cấu trúc bao che kín mũi, mồm, mắt, mặt và có thể bao kín cả đầu, bán mặt nạ chỉ bao che kín mũi, mồm.

     Đây là loại PTBVHH được sử dụng rất hiệu quả để bảo vệ người lao động làm việc trong môi trường bị ô nhiễm hơi khí độc hại có nồng độ thấp (là mức độ ô nhiễm hơi khí độc phổ biến nhất trong lao động công nghiệp). Khả năng bảo vệ phù hợp, kết cấu nhỏ gọn, nhẹ, ít cản trở hoạt động tự nhiên của người sử dụng, giá thành thấp.... là ưu điểm khi sử dụng BMN.

     Việc hiểu biết và cách dùng đúng BMN sẽ mang lại lợi ích rất thiết thực cho  người sử dụng. Dưới đây chúng tôi hệ thống một số câu hỏi và trả lời xoay quanh những thắc mắc phổ biến về loại PTBVHH này.

Về Bán mặt nạ lọc hơi khí độc trong lao động công nghiệp, nông nghiệp.

  Bán mặt nạ ( BMN ) lọc hơi khí độc là 1 trong số những Phương tiện bảo vệ hô hấp (PTBVHH) kiểu lọc. Khác với mặt nạ toàn phần có mặt bao che kín mũi , mồm, mắt, mặt và có thể bao kín cả đầu, bán mặt nạ chỉ bao che kín mũi, mồm.

    Ngoài khẩu trang lọc bụi, bán mặt nạ lọc hơi khí độc là loại PTBVHH được sử dụng phổ biến nhất trong lao động công nghiệp. Với kết cấu nhỏ gọn, ít cản trở hoạt động tự nhiên của người sử dụng nhưng BMN có giới hạn bảo vệ phù hợp mức độ độc hại của  hơi khí hóa chất  trong hầu hết môi trường lao động.

    Việc hiểu biết và cách dùng đúng BMN sẽ mang lại lợi ích rất thiết thực cho sức khỏe người sử dụng. Dưới đây chúng tôi hệ thống một số câu hỏi và trả lời xoay quanh những thắc mắc phổ biến về loại PTBVHH này.

1- BMN lọc hơi khí độc là gì?

BMN là 1 trong số các loại phương tiện bảo vệ cơ quan hô hấp kiểu lọc, được sử dụng để ngăn ngừa bệnh nghề nghiệp, bảo vệ sức khoẻ người lao động khi làm việc trong môi trường không khí có ô nhiễm hơi khí hoá chất độc hại.

2- Bán mặt nạ có cấu tạo thế nào?

BMN được cấu tạo bởi các thành phần:
            – Bán mặt chụp bao che kín mũi mồm,
            – Bộ lọc của BMN, thông thường là hộp lọc  
            – Các van thở, gồm van dẫn không khí vào (sau đây gọi tắt là van vào) và van thải ra  ( sau đây gọi tắt là van thải).
            – Quai ( dây ) mang.

         Một BMN có 1 hoặc 2 van thải, có 1 hoặc 2 hộp lọc và tương ứng là 1 hoặc 2 van vào ;

3- Nguyên lý hoạt động của BMN ?

         Khi mũi người mang hít vào van vào sẽ mở , dòng không khí đi qua hộp lọc chứa vật liệu lọc trước khi được đưa đến phổi. Quá trình tiếp nhận khí Oxy và thải khí cacbonic do các phế nang của phổi thực hiện.

         Khi mũi thở ra van vào được đóng lại , van thải mở để đưa dòng khí từ phổi trở lại không khí.

         Như vậy BMN hoạt động theo chu trình khép kín.

4- BMN cần đạt chỉ tiêu chất lượng gì?

Các chỉ tiêu chất lượng cơ bản của một BMN là:

         -   Độ kín khít : để đảm bảo dòng không khí vận hành theo chu trình kín, sao cho tất cả lượng không khí trước khi vào phổi đều đã được qua bộ lọc.

         -   Lọc được hơi khí độc xác định: Khá nhiều người khi đi mua BMN hoặc mặt nạ nhưng lại chưa biết môi trường không khí nơi làm việc của họ bị ô nhiễm loại hóa chất nào hoặc có thể đã biết nhưng không hỏi nhà cung cấp xem loại mình mua có phù hợp hay không. Họ đã quan niệm có thể dùng bất kỳ mặt nạ hoặc BMN nào để bảo vệ hô hấp cho mình. Đây là một sai lầm rất nguy hiểm vì mỗi hộp lọc chỉ có tác dụng lọc những hơi khí hóa chất nhất định.

          -   Thời gian có tác dụng bảo vệ của hộp lọc. Hộp lọc của BMN phải đạt được thời gian bảo vệ tối thiểu khi thử nghiệm theo tiêu chuẩn quốc gia ban hành ( Xem thêm thông tin từ bài Bộ lọc của bán mặt nạ lọc hơi khí độc )  Với các đặc tính khác như nhau, khi thời gian có tác dụng bảo vệ của hộp lọc càng dài sẽ càng tốt.

         -   Trở lực hô hấp: Khi trở lực lớn quá trình hô hấp sẽ khó khăn hơn, việc cung cấp oxy cho cơ thể bị bị cản trở, người sử dụng phải cố gắng hít thở dẫn đến mất sức ngay ở trạng thái làm việc bình thường.Chính vì vậy trở lực hô hấp của BMN phải nằm trong giới hạn cho phép.

         -   Các chỉ tiêu khác cần quan tâm như trọng lượng BMN phải nhỏ, BMN phải ít cản trở hoạt động bình thường của người lao động, các chi tiết chế tạo phải đảm bảo yêu cầu về yếu tố vệ sinh, bền, việc thao tác sử dụng, bảo quản, bảo dưỡng dễ dàng, tin cậy.

5- Vai trò và yêu cầu kỹ thuật của bán mặt chụp?

Ở đây ta xét đến vai trò của bán mặt chụp để BMN đạt chỉ tiêu chất lượng:

         -    Mặt chụp tiếp xúc trực tiếp với mặt, có vai trò quyết định tạo sự kín khít để đảm bảo BMN hoạt động theo chu trình kín. Bán mặt chụp phải có cấu trúc sao cho đường viền của nó tiếp xúc với mặt và tạo ra sự ngăn cách kín giữa không khí bên ngoài và cơ quan hô hấp. Bán mặt chụp phải mềm mại tạo cảm giác dễ chịu khi mang , vật kiệu chế tạo phải không gây dị ứng cho da.

         -    Bán mặt chụp cần bao gồm một số cỡ số. Mỗi cỡ số và cấu trúc của bán mặt chụp cần được xây dựng trên cơ sở số liệu nghiên cứu về nhân trắc đầu mặt người sử dụng.

6- Vai trò và yêu cầu kỹ thuật của bộ lọc trong BMN?

         Bộ lọc của BMN có vai trò quyết định đến chỉ tiêu lọc được hơi khí độc nào, thời gian có tác dụng của bộ lọc và là thành phần quyết định nhất đến chỉ tiêu trở lực hô hấp của BMN.

         Các chỉ tiêu này được quy chuẩn hóa. (hãy tham khảo tài liệu 42 CFR Part 84 của NIOSH )          Yêu cầu kỹ thuật của bộ lọc của BMN xin xem trong phần Bộ lọc của bán mặt nạ lọc hơi khí độc

7- Vai trò và nguyên lý hoạt động các van trong BMN?

Các van dẫn không khí vào và van thải ra có vai trò làm dòng khí vận chuyển theo chu trình kín.

         Khi van thải hở không khí bị ô nhiễm có thể lọt qua khe hở và theo dòng khí vào phổi ở chu kỳ mũi hít vào.

         Khi van vào hở dòng khí thở ra lẫn đầy hơi nước và khí cácbonic sẽ làm vật liệu lọc mau chóng bão hòa, thời gian có tác dụng của bộ lọc sẽ bị giảm đáng kể.

         Các van phải được chế tạo sao cho việc đóng mở dễ dàng và đảm bảo độ kín ở trạng thái đóng.